[Over het werk van Jaap de Jonge bij de Keuringsdienst van Waren in Zwijndrecht] Zoals Harry Potters trein naar Zweinstein vertrekt van perron negen-driekwart, zo bestaan er in het gebouw van de Keuringsdienst van Waren in Zwijndrecht halve etages. In de lift kun je bijvoorbeeld op twee plus drukken, tussen twee en drie. ‘Het idee van de architect was om ruimtes en verdiepingen zo veel mogelijk in elkaar te laten overvloeien’, aldus kunstenaar Jaap de Jonge. Vertrekken monden in elkaar uit, niveauverschillen zijn vaak met hellingen in plaats van trappen opgelost. Je verwacht in zo’n gebouw ook doorkijkjes van de ene ruimte naar de andere, maar die zijn er niet zo veel. De doorkijkjes zitten vooral in de kunsttoepassing van De Jonge. Je kijkt niet via openingen of ramen naar andere vertrekken en verdiepingen, maar via monitors. Ronde beeldschermen, die door de dikke alumium randen aan patrijspoortjes doen denken. Ze zijn in de balie van de receptie verwerkt, in het koffiemeubel in de kantine, in muren door het hele gebouw. Zelfs als je op het toilet zit, kun je naast je in de muur de dienbladen met broodjes kroket in de kantine langs zien schuiven of de tijd voorbij zien tikken op de klok in een kantoor. Want op dat soort details zijn elders in het gebouw de camera’s gericht: op het buffet in de kantine, op een prikbord, op de hekken van de parkeergarage. De camera’s boven de laboratoriumtafels leveren de leukste puzzeltjes voor het oog op. Je weet niet altijd wat je ziet. Soms is het tafelblad leeg en het beeld wit, soms ook wordt er onderzoek gedaan en zie je details van een kweekschaaltje of een krentenbol langs komen. Op ieder scherm wordt om de twee minuten naar een andere camera overgeschakeld. Het hele bedrijf komt langs. ‘De Keuringsdienst van Waren controleert voedsel, speelgoed en gebruiksvoorwerpen,’ legt De Jonge uit, ‘maar in dit werk zijn de medewerkers zélf het onderwerp van inspectie. Dat stuitte in het begin wel op verzet. Ze wilden niet in de gaten gehouden worden door iedereen die bij de receptie staat te wachten, door de gang loopt of op de WC zit. Maar uiteindelijk was de directeur voor mijn idee gewonnen. Ik mocht zelfs een camera richten op het toetsenbord in de directeurskamer.’ Kunnen wij dus zien welke wachtwoorden de directeur invoert? ‘Nee, dat zie je nog net niet. En je zou het ook niet zien als de secretaresse op zijn schoot zat.’ Net als de deelnemers aan Big Brother was het personeel van de Keuringsdienst gauw aan de camera’s gewend. Tegenwoordig wordt er zelfs een beetje mee gespeeld. Zo heeft iemand een houten speelgoedkatje opgehangen voor de camera die op de klok gericht is. De Jonge verwerkte zelf ook grapjes in de beeldsequenties. Af en toe begint de klok te draaien, waardoor de wijzers en cijfers vervormen. Er breekt ook wel eens brand uit in een lab, de parkeergarage loopt soms vol water en er stuitert regelmatig een ontsnapte gorilla over een loopbrug. Bij de Keuringsdienst kijkt niemand daar nog van op. Iedereen kent de beelden. Gijsbert van der Wal